Ölkənin müxtəlif bölgələrində, xüsusən də Bakıda təcili tibbi yardım maşınlarının azlığı müzakirə mövzusu olaraq qalmaqdadır. Milli Məclisin İnsan hüquqları komitəsinin sədri Zahid Oruc da bu problemə toxunub və qeyd edib ki, Bakıda 18 min nəfərə bir ambulans düşür, onlar da yollardakı tıxaclardan hərəkət edə bilmirlər. Millət vəkili qeyd edib ki, Bakıda cəmi 139 təcili tibbi yardım maşını fəaliyyət göstərir. Bu da çox azdır. Bəs bu problemin həlli istiqamətində planlar varmı?
Təcili yardım stansiyaları yenidən təşkil olunur?
TƏBİB-dən bildirildi ki, hazırda təcili və təxirəsalınmaz tibbi yardım stansiyaları yenidən təşkil olunur. Birliyin Müşahidə Şurasının qərarına əsasən, Bakı Şəhər Təcili və Təxirəsalınmaz Tibbi Yardım Stansiyası, “113” Təcili və Təxirəsalınmaz Tibbi Yardım Stansiyası, Təcili və Təxirəsalınmaz Tibbi Yardım Stansiyasının Avtobazasının fəaliyyəti optimallaşdırılaraq bir mərkəzdə – “Respublika Təcili və Təxirəsalınmaz Tibbi Yardım Mərkəzi” publik hüquqi şəxsin qismində birləşdirilib. Hazırda əvvəllər qeyd olunan müəssisələr üzrə çalışan kadrların yeni mərkəzin strukturuna uyğun şəkildə yerləşdirilməsi prosesi təmin edilir.
Gündəlik neçə ambulans xəttə buraxılır?
TƏBİB-in məlumatına əsasən, mütəmadi olaraq ambulans parkı genişləndirilir və briqadaların sayı artırılır. Bütün ölkədə icbari tibbi sığortanın tətbiqindən sonra ümumilikdə 349 təcili tibbi yardım avtomobili alınaraq ehtiyaca uyğun olaraq periferiya üzrə paylanılması təmin edilir. Bakı şəhəri üzrə gündəlik olaraq 120-130 civarında ambulans xəttə buraxılır. Əlamətdar günlərdə, beynəlxalq və yerli genişmiqyaslı tədbirlər zamanı bu say 150-dək artırılır.
Sistem yüklənmiş formada çalışır
Milli Məclisin Səhiyyə komitəsinin üzvü, deputat Müşfiq Məmmədli problemin əsas səbəblərindən birini Bakıda, ümumiyyətlə Abşeron yarımadasında əhalinin sayının artım tempinin yüksək olması ilə əlaqələndirir: “Təcili tibbi yardım sistemi həm çağırışların sayı, həm də iş həcminə görə kifayət qədər yüklənmiş formada çalışır. Pandemiya və ondan sonrakı dövrdə yeni ambulansların alınması həyata keçirilib və bu sayın artırılması gündəmdədir. “Respublika Təcili və Təxirəsalınmaz Tibbi Yardım Mərkəzi” də prosesin təşkili üçün yaradıldı. Bu, həm sistemin bir mərkəzdən idarə edilməsinə, həm də xidmətin daha yüksək səviyyədə təşkil olunmasına gətirib çıxaracaq”.
Millət vəkili düşünür ki, yaxın zamanlarda xidmətin keyfiyyətinin daha da yüksəlməsinin şahidi olacağıq: “Sistem nəqliyyat vasitələrindən səmərəli istifadəni də yaxşılaşdıracaq. Nə qədər yük götürməlidir? Hansı bölgədə daha çox ehtiyac var? Bunun statistikası aparılacaq və işi düzgün planlamaq mümkün olacaq. Həmçinin, kadr potensialı baxımından da idarəetmənin yeni bir mərkəzdən idarə olunması effektiv nəticələrə gətirib çıxaracaq”.
“İnsanlar ilkin və təcili tibbi yardımın fərqini bilmir”
Sosial məsələlər üzrə ekspert İlqar Hüseynli deyir ki, problemin əsas səbəbi odur ki, vətəndaşlar ilkin tibbi yardımla təcili tibbi yardım arasındakı fərqi bilmirlər: “Bəzən elə simptomatik durumlar yaranır ki, orada təcili tibbi yardım briqadasını çağırmağa ehtiyac yoxdur. Xəstənin vəziyyətini stabilləşdirib, xəstəxanaya aparmaq olar. Əfsuslar olsun ki, məhz bu səbəblərdən çağırışların sayı kifayət qədər çox olur. Həqiqətən də, belə hallarda ehtiyacı olana bəzən çatmaq olmur. İcbari tibbi sığorta sistemi tətbiq olunduqdan sonra bu proses daha da dərinləşib. Buna görə də ciddi ambulans çatışmazlığı problemi yaşayırıq. Əslində, təcili tibbi yardım sistemi mərkəzləşdirildikdən sonra, ölkəyə əlavə 100 ədəd xüsusi təchiz olunmuş ambulans gətirildi. Təəssüflər olsun ki, bu 100 ambulans da azdır”.
“Gün ərzində 15 faiz əsassız çağırış qeydə alınır”
Ehtiyac olmadan çağırışların çoxluğunu TƏBİB də təsdiqləyir: “Gün ərzində icra olunan çağırışların sayı 2000-2500 civarındadır. Onların təxminən 10-15 faizi əsassız çağırışlardır. Son zamanlar nəticəsiz çağırışların çoxluğu lap çox müşahidə edilir. Yeni yaşayış məntəqələrinin salınması, ünvansız yaşayış məskənlərinin olması, nəqliyyat vasitələrinin sıxlığı ilə müşahidə olunan tıxaclar, yol hərəkəti iştirakçılarının ambulanslara yol verməməsi, çağırışların həddindən çox olması ilə müşahidə edilən hallarda da gecikmələrin olması qaçılmazdır”.
Köhnə avtomobillər, lazımsız çağırışlar, tıxaclar…
İ.Hüseynli deyir ki, ambulansların sayını artırmaqla yanaşı, xarici təcrübədən istifadə etmək, mütəxəssisləri kurslara göndərmək vacibdir: “Məsələn, Türkiyə təcrübəsində “Acil xidmət” çox yaxşı təşkil olunub. Bu sahədə ikinci problem isə Bakının meqapolisə çevrilməsi, küçələrdə nəqliyyat sıxlığının çoxalmasıdır. Tıxaclarda ambulansların gecikməsi səbəbindən kifayət qədər xəstənin həyatı risk altında olur. Ümumiləşdirsək, Azərbaycanda təcili tibbi yardım xidmətinin yetərsizliyinin və əlçatmazlığının səbəbi bu istiqamətdə kadr potensialının zəifliyi, xüsusi təchiz olunmuş nəqliyyat vasitələrinin az olması, xüsusilə də regionlarda, ümumiyyətlə, köhnə avtomobillərdən istifadə olunması, ehtiyac olmayan çağırışların çoxluğu və tıxaclardır”.
Can qurtaran zolaqlar
Tıxac problemi ilə bağlı yol infrastrukturu üzrə mütəxəssis Yasin Mustafayev deyir ki, hazırda ictimai nəqliyyat üçün çəkilən zolaqlar bu baxımdan işimizə yarayır: “Yəni bu zolaqlar ictimai nəqliyyat üçün nə qədər vacibdirsə, bir o qədər də operativ nəqliyyat vasitələri üçün əhəmiyyətlidir. Ona görə də biz hər zaman vurğulayırıq ki, bu zolaqlar kəsilməməli, davamlı olmalı, şəhərin hər bir yerində təşkil edilməlidir”.
