Əsrlər boyu yerin altına batmış heyvan və bitki qalıqlarından əmələ gələn, qum, lil və qaya təbəqəsi ilə örtülmüş su anbarlarında neft toplanıb. İstilik və təzyiq onu tədricən maye formaya çevirib.
Bu haqda “Live Science” jurnalı yazıb.
Təxminən 165 il bundan əvvəl biz bu təbii sərvəti çıxarmağa başlayandan plastik, benzin, asfalt və bir çox digər məhsullar sürətlə istehsal olunur. Bəs bizim tükənməz sərvət sandığımız neft nə vaxtsa bitə bilər?
Nəşr yazır ki, planetimizdə neft heç vaxt tamamilə tükənməyəcək. Çünki onun bir hissəsi Antarktida kimi əlçatmaz yerdə, bəziləri isə yerin o qədər dərinliyində ola bilər ki, miqdarını belə hesablaya bilmərik.
İnkişaf edən okean hövzələri bitki və heyvan dünyasının sürətlə basdırılması üçün əlverişli şərait yaradır, Yer qabığının hərəkəti isə bu materialı neftə çevirən istilik və təzyiq yaradır. Subduksiya və riftinq neftin yığıla biləcəyi hövzələrin əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər. Nəticə etibarı ilə bəzi regionlar digərlərinə nisbətən daha çox neft yataqlarını kəşf edirlər.
“Rystad Energy” tərəfindən 2023-cü ildə aparılan araşdırmaya görə, dünyada təxminən 1,6 trilyon barel çıxarıla bilən neft var. Hələ kəşf etmədiyimiz çıxarıla bilən neft ehtiyatları da var. Bu rəqəmlər dəqiq deyil. Baxmayaraq ki, 2012-ci ildə ABŞ Geoloji Xidməti onu 565 milyard barel qiymətləndirib.
Onilliklər ərzində sənaye mütəxəssisləri məlum ehtiyatlara əsaslanan neft ehtiyatlarının təxminən 50 il davam edəcəyini deyirdilər.
Hesablama üsuluna görə, bu rəqəm çox dəyişməyib: neftin bitməsinə qədər olan illərin sayı cari məlum ehtiyatların illik qlobal tələbata bölünməsinə bərabərdir. Təsdiqlənmiş ehtiyatlarla bağlı təxminlər artıb, çünki biz daim yeni yataqlar tapırıq və qalan vaxtın miqdarı çox dəyişməyib. Biz yeni nefti tapdığımız kimi tez də istifadə edirik. Amma nə vaxtsa bu balans dəyişəcək.
2023-cü il Enerji Görünüşünə əsasən, elektrik avtomobillərə keçid sayəsində dünya enerji mənbəyi kimi neftdən uzaqlaşdıqca tələbin azalması ehtimalı var. Məsələn, 2023-cü ilin oktyabrında Beynəlxalq Enerji Agentliyi neft istehlakının 2030-cu ilə qədər pik həddə çatacağını və bundan sonra azalacağını gözlədiklərini açıqlayıb.
