COVID-19-un qarşısını almaq üçün dünyada böyük bir peyvənd kampaniyasına başlanılıb. Mövcud peyvəndlərin əksəriyyəti yüksək dərəcədə effektivdir, yəni koronavirusa davamlı miqdarda antikor istehsal edirlər. Bəs immun sisteminin peyvəndə reaksiyasını daha güclü etmək üçün nələrə ehtiyac var? Ekspertlər iddia edir ki, yuxunun normallaşdırılması belə yollardan biridir.
Həkim-somnoloq və terapevt Aleksandr Melnikov bu barədə “kp.ru”ya danışıb.
“Yuxunun birbaşa immun sisteminin işi ilə əlaqəli olduğu məlumdur. Yuxunun COVID-19 peyvəndlərinə və antikor istehsalına necə təsir etdiyinə dair hələlik elmi dəlil yoxdur. Bununla birlikdə, yuxunun digər peyvəndlərə qarşı antikor istehsalı ilə birbaşa əlaqəsi olduğunu təsdiq edən bir çox elmi dəlillər var. Həm heyvanlar üzərində aparılan təcrübələr, həm də insanlar üzərində aparılan klinik tədqiqatlar göstərib ki, peyvənd olunduqdan sonra yuxuya getmək immun reaksiyanı yaxşılaşdırır. Ancaq uzunmüddətli yuxusuzluq peyvəndə qarşı antikor reaksiyasını azaldır. Tədqiqatlar göstərir ki, Hepatit B peyvəndindən sonra həftə ərzində yuxu saatlarının azaldılması antikor reaksiyasını aşağı salır. Peyvənddən dərhal sonra yuxuya getmək bədənin Hepatit A peyvəndi ilə reaksiyasını yaxşılaşdırır”, – mütəxəssis qeyd edib.
Ekpertin fikrincə, yuxu və oyanma müddətinin həftə ərzində çox dəyişməməsi vacibdir:
“Həftə sonları bu baxımdan iş günlərindən çox fərqlənməməlidir. 60 yaşadək insanlar üçün yuxu müddəti gündə 7-8 saatdır. Həftə sonu iş həftəsindən fərqli olaraq daha çox yata bilərsiniz. Ancaq ümumiyyətlə, yuxu müddətində, yuxuya getmək və oyanma vaxtında böyük dəyişikliklər olmamalıdır. Yuxuya getməzdən əvvəl istirahət etməlisiniz. Aktiv fiziki və ya zehni fəaliyyətdən dərhal sonra yuxuya getməyə çalışmağınıza ehtiyac yoxdur. Sizi sakitləşdirən hər hansı fəaliyyət növü seçin: təmiz havada gəzinti və ya duş qəbul etmək.
Yatmazdan əvvəl çox yeməyin. Eyni zamanda, bir insanın gün ərzində fiziki fəaliyyətinin kifayət qədər olması vacibdir. Yetkinlər üçün müntəzəm fiziki fəaliyyət gündə orta hesabla ən azı yarım saat tövsiyə olunur. Ən faydalı aerobik məşqlərə sürətli gəzinti, qaçış, üzgüçülük, velosiped sürmək daxildir”.
A.Melnikov onu da qeyd edib ki, yatmazdan əvvəl smartfonlardan istifadə yuxu keyfiyyətinə mənfi təsir edir:
“İnsanı həyəcanlandıran, duyğuların partlayışına səbəb olan hər şey yuxunun qarşısını alır. Odur ki, telefonları yataqdan uzaq saxlamaqda fayda var. Yataq otağı iş otağına, kinoteatra, kitabxanaya və s. çevrilməməlidir.
Yataqda parlaq ekranlı cihazları da rədd etmək lazımdır. Xoş melodiyalar dinləyirsinizsə, bu, yaxşı rahatlama prosedurudur. Lakin ekrandakı parlaq işıq yuxunu təşviq edən melatoninin sərbəst buraxılmasına maneə törədir. Ekran parıltısının mavi spektri yuxu üçün xüsusilə “qorxulu”dur. Buna görə, yatmazdan əvvəl sosial şəbəkələri nəzərdən keçirməyiniz lazımdırsa, işıq rejimini isti parıltı spektrinə dəyişdirmək daha yaxşıdır”.
Valerian və bitkilərin yuxuya getməyə kömək etməyəcəyini deyən həkim sözlərinə belə davam edib:
“Çox vaxt bitki mənşəli preparatların yuxu normallaşdırılması plasebo təsiridir. Valerian əsaslı dərmanların yuxu yaratdığına dair dəlil yoxdur. Deyirlər ki, pis yatırsınızsa, o zaman bitki çayı hazırlamağa başlayın. Bunun heç bir ziyanı yoxdur, ancaq başa düşməlisiniz ki, bitki çayları aktiv yuxu dərmanı deyil”.
