“Xərçəngin yaranmasına genetik, həyat tərzi və ətraf mühit faktorları səbəb ola bilər. Ancaq daha az aşkar olan risklər də var”.
Bunu Skandinaviya Sağlamlıq Mərkəzinin onkoloqu Yevgeni Qordeyev Gazeta.Ru-ya bildirib.
O, vitaminlərin, isti yeməklərin və digər vərdişlərin həddindən artıq olmasının xəstəliyin inkişafına necə təsir göstərdiyindən danışı:
“Şirinləşdirilmiş məhsulların və ya sənaye konsentratlarının müntəzəm istehlakı bədxassəli şişləri təhrik edən iltihablı reaksiyaları artıra bilər. Qızardılmış və ya hisə verilmiş qidaların tərkibində kanserogen maddələr var, eyni zamanda maddələr mübadiləsini pozur. Bundan əlavə, sintetik konservantlar dad artırıcılarla birlikdə hüceyrələrə çox vaxt mənfi təsir göstərir.
E və C kimi bəzi vitaminlər orta dərəcədə faydalı ola bilər. Lakin onların həddindən artıq istehlakı arzuolunmaz nəticələrə səbəb ola bilər.
Yüksək E vitamini konsentrasiyası şişlərin inkişafına kömək edə bilər və C vitamininin həddindən artıq yığılması qaraciyərdə zəhərli yükü artıra bilər. Bundan əlavə, bəzi yağda həll olunan vitaminlər (A, D, K) böyük dozada maddələr mübadiləsinə mənfi təsir göstərə bilər”.
“İsti yeməklər və içkilər yemək borusunun selikli qişasını zədələyərək xroniki iltihaba səbəb ola bilər. Daim qıcıqlanmaya məruz qalırsa, xərçəng riski artır. Bu, xüsusilə də tez-tez qaynar su içən və ya toxumalara mikro-zərər verən ədviyyatlı yeməklər yeyən insanlar üçün keçərlidir.
Hormonal dərmanların, o cümlədən anabolik steroidlərin və hormon əvəzedici terapiyanın nəzarətsiz istifadəsi bədxassəli yenitörəmələrin böyüməsinə səbəb ola bilər. Testosteron və böyümə hormonlarından istifadə edən kişilərdə reproduktiv sistem və qaraciyər xərçəngi riski artır. Qadınlarda estrogenlərin həkim nəzarəti olmadan uzun müddət istifadəsi hormondan asılı şişlərə səbəb ola bilər”, – onkoloq əlavə edib.
Həkim qeyd edib ki, yaşlanma əleyhinə agent kimi böyümə hormonlarının istifadəsi gizli təhlükələr daşıya bilər:
“Bu maddələr hüceyrə bölünməsini sürətləndirir. Bədəndə xərçəngdən əvvəlki hüceyrələr artıq varsa, onların böyüməsi arta bilər. Bəzi tədqiqatlar böyümə hormonunun uzunmüddətli istifadəsini beyin şişi riskinin artması ilə əlaqələndirir. Xüsusilə “cavanlaşma” vəd edən dərmanlarla diqqətli olmalısınız, çünki onların təhlükəsizliyi çox vaxt kifayət qədər öyrənilməyib.
Sistemli idmanın olmaması çox vaxt piylənməyə gətirib çıxarır ki, bu da süd vəzilərində, bağırsaqlarda və ya böyrəklərdə şişlərin inkişafı üçün əlavə risk yaradır. Uzun müddət oturmaq maddələr mübadiləsini pisləşdirir, bədxassəli prosesləri artırır”.
“Bəzi təmizləyici və kosmetik məhsulların tərkibində xlor və formaldehid kimi kanserogen birləşmələr var. Bu maddələrə uzun müddət məruz qalma xərçəng riskini artıra bilər. Bundan əlavə, plastik və toxuculuqdakı bəzi komponentlər də potensial təhlükəli birləşmələri ehtiva edə bilər”, – Qordeyev qeyd edib.
Mütəxəssis vurğulayıb ki, risk faktorlarını anlamaq və sağlamlığa ciddi diqqət yetirmək xərçəng ehtimalını azaltmağa kömək edir.
Əsas profilaktik tədbirlərə aşağıdakılar daxildir:
- Müntəzəm tibbi müayinələr və skrininqlər
- Lif və təzə məhsullarda yüksək balanslaşdırılmış pəhriz
- İşlənmiş və qızardılmış qidaların istehlakını məhdudlaşdırmaq
- Həftədə ən azı 150 dəqiqə fiziki fəaliyyət
- Stresə nəzarət və yaxşı yuxu
- Günəşdən qoruyucu vasitələrdən istifadə və solaryumlardan qaçınmaq
