ABŞ kəşfiyyatı Azərbaycanla Ermənistan arasında yeni müharibənin anonsunu verir.
ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi, federal Kəşfiyyat Bürosu, Müdafiə Kəşfiyyatı İdarəsi və Milli Təhlükəsizlik Agentliyinin rəhbərləri Konqresə 2023-cü ilə dair “Qlobal risklər” mövzusunda illik hesabat təqdim edib.
Hesabatda Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinə də yer ayrılıb. ABŞ kəşfiyyatı hesab edir ki, Azərbaycan hərbi təzyiqdən istifadə edə bilər və bölgədə yeni hərbi eskalasiya riski var.
“Hərbi qüvvələrin dövlətlərarası sərhədə yaxınlığı, atəşkəs mexanizminin olmaması və Azərbaycanın irəliləyiş üçün hərbi təzyiqdən istifadə etmək istəyini nəzərə alaraq, sülh müqaviləsi olmadığı müddətdə Ermənistanla Azərbaycan arasında vəziyyət qeyri-sabit olaraq qalacaq. Hər iki ölkənin Silahlı Qüvvələrinin sərhəddə olması eskalasiya ehtimalını artırır, lakin mümkün toqquşmaların müddəti və intensivliyi məhdud olacaq”, – ABŞ kəşfiyyatı proqnozlaşdırır.
Əslində təəccüblü deyil və bölgədəki proseslər, xüsusilə öhdəliklərini yerinə yetirməyən Ermənistanın sərgilədiyi mövqe və yeni risklər yaratması eskalasiyanın qaçılmaz olduğu fikirlərini önə çıxarır. Rəsmi Bakı İrəvana ən yüksək səviyyədə xəbərdarlıq edib və lazım olacağı təqdirdə, yenidən güc tətbiqindən çəkinməyəcəyini bildirib. ABŞ kəşfiyyatının da bu proqnozu gözləntiləri bir qədər də artırır.
Və mümkün hərbi eskalasiyanın hansı ssenari üzrə ola biləcəyi sualını da ön plana çıxarır.
Burada iki istiqamət üzrə hərbi hərəkətlilik ehtimalı görünür.
Birinci, sərhəd boyunca delimitasiyanın praktiki olaraq həyata keçirilməsidir: SSRİ dövründə əkin və otlaq sahəsi adı altında Ermənistana verilən ərazilər, o cümlədən, 1990-cı illərdə işğal edilən Qazaxın 7 kəndi və Naxçıvanın Kərki kəndi qaytarılmalıdır; Ermənistan bu məsələdən yayınmağa çalışır, lakin Bakı dəfələrlə bildirib ki, bu kəndlər və ərazilər delimitasiya prosesində həllini tapmalıdır, əks təqdirdə, iş hərbçilərin öhdəsinə düşür;
İkincisi, Zəngəzur dəhlizinin açılması istiqamətində məcburetmə addımlarıdır: Azərbaycan 10 noyabr razılaşmasına uyğun olaraq Laçından maneəsiz yol verilməsini təmin edib, Ermənistan isə Naxçıvana maneəsiz keçid vermək öhdəliyindən imtina edir, buna paralel olaraq, rəsmi Bakının Laçın və Zəngəzur dəhlizinin eyni rejimdə işləməsi – nəzarət keçid-məntəqələrinin qurulması təklifini rədd edir;
Azərbaycan və Ermənistan arasında mümkün hərbi eskalasiyanın bu istiqamətlərdə ola biləcəyi istisna deyil.
