Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Elçin Əlibəylinin təqdimatında “Ermənilər Qafqazda türk islam tarixini ərəbləşdirməyə, farslaşdırmağa çalışır” adlı veriliş efirə gedib.
Verilişdə şər və böhtan mərkəzləri sayılan Ermənistan mənbələrində gizlədilən Azərbaycan türklərinin Qərbi Azərbaycan ərazisində yaratdıqları çoxəsrlik sivilizasiyasından, ermənilərin İrəvan şəhərindəki tarixi yerlərin, abidələrin izini itirməsindən bəhs olunur.
Bildirilir ki, İrəvan Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq bölməsinin Ərəbşünaslıq şöbəsinin İrəvanda islam mədəniyyəti ilə bağlı hazırladığı audiovizual multimedia layihələrində əsl gerçək – İrəvanda Azərbaycan xalqının silinməz izləri, adlar, saxtalaşdırmalar üzə çıxır: “1992-ci ildən başlayaraq bəzi ərəb ölkələrinin vəsaiti ilə 1 600 erməni yerlərdə təcrübə keçib. Məhz onların vəsaiti hesabına şöbə Suriya, Livanda yaşayan ermənilər ilə əlaqələrin qurulması, eyni zamanda Qafqazda türk islam tarixini ərəbləşdirmək, farslaşdırmaq işi ilə məşğul olurlar”.
Diqqətə çatdırılır ki, İrəvan şəhəri 500 il bundan əvvəl Rəvanqulu xan tərəfindən salınıb və xanın şərəfinə Rəvan, sonra isə İrəvan adlandırılıb:
“Ən görkəmli tikililər arasında Sərdar sarayı və Abbas Mirzə məscidi var idi. Məscid silah anbarına çevrildi. Qala ərazisində “Glendale hills” yaşayış massivi və şərab zavodu yerləşir. Qantar bazarının yerində Kirov parkı salınıb. “Yerevan” hotelinin yerində isə Zal xan məscidi yerləşirdi. Zal xan məscidi kluba, sonralar Rəssamlar İttifaqının binasının bir hissəsinə çevrildi”.
Qeyd olunur ki, İrəvan şəhərinin Azərbaycan türklərinə məxsus olmasını tarixi qaynaqları təsdiq edir. Bayırşəhər əsasən üç böyük məhəllədən – Şəhri (Əski şəhər), Təpəbaşı və Dəmirbulaq məhəlləsindən ibarət idi. Burada bir çox tikililər yerləşirdi. İrəvan şəhərində daimi yaşayan əhalinin tamamilə azərbaycanlılardan ibarət olmasını ilk mənbələr də təsdiq edir.
Sonda vurğulanır ki, İrəvan tarixinin 1918-ci ilə qədər hər ili Azərbaycan türkləri ilə bağlıdır: “1918-ci ildə qondarma erməni dövlətinin paytaxtı olandan sonra erməni siması alan qədim şəhərin məhəllələri, teatrı, məktəb, gimnaziyaları, ədəbi-mədəni mühiti oğuz türkləri ilə bağlıdır. Onlar “Böyük qayıdış” ilə tarixi-mədəni gerçəkləri bərpa edəcəklər”.
Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri – qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, xaçdaşlar, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.
Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi “XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin”, – fikrini əsas tutaraq, Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.
Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.
