Mikoplazma pnevmoniyası son vaxtlar xüsusilə aktiv şəkildə yayılan ağciyərlərin yoluxucu xəstəliyidir. Bəs hansı simptomlar, ağırlaşmalar ola bilər və bu tip pnevmoniyanı necə müalicə etmək olar?
Mikoplazma pnevmoniyasının epidemiyası Çində noyabrın ortalarında başlayıb, sonra Almaniya, Fransa, İtaliyaya yayılıb və artıq Rusiyaya çatıb. Epidemiyanın 2024-cü ilin yazına qədər davam edəcəyi ehtimal edilir. Bu epidemiyadan təsirlənən əsas qrup uşaqlar və yeniyetmələrdir.
Mikoplazma infeksiyası nədir: bakteriya və ya virus?
Mikoplazma infeksiyası mikoplazma adlanan mikroorqanizmlərin yaratdığı yoluxucu xəstəlikdir. Mikoplazmalar bakteriya sinfinə aid olan, lakin hüceyrə divarı olmayan prokaryotlardır. Bu mikroorqanizmlər insanın müxtəlif orqan və toxumalarını yoluxdurmaq qabiliyyətinə malikdir, pnevmoniya, bronxit, faringit və uretrit kimi geniş spektrli xəstəliklərə səbəb olur.
Tibb elmləri namizədi Aleksey Jitonun sözlərinə görə, mikoplazma pnevmoniyası bakterial və viral pnevmoniya arasında bir növ orta mövqe tutur.
“Mikoplazma bir bakteriyadır, lakin adi bakteriya deyil, hüceyrədaxili parazitdir. O, yalnız orqanizmin hüceyrələrinin içərisində yaşayır və buna uyğun olaraq bütün antibiotiklər ona təsir edə bilmir. Və bu, böyük problem yaradır. Mikoplazmanın olmadığı hüceyrə divarına yönəlmiş antibiotiklərin səhv təyin edilməsi vəziyyəti daha da kritikləşdirə bilər.
Rusiyada və dünyada xəstəliklə bağlı son vəziyyət
İndi həm Rusiyada, həm də bütün dünyada mikoplazma pnevmoniyasının halları artmağa başlasa da, ekspertlər bu xəstəliyin epidemiyası ilə bağlı xüsusi narahatlığa səbəb olmadığını söyləyirlər. Bu, əvvəllər də olub və həkimlər mikoplazmanın səbəb olduğu tənəffüs yolları xəstəlikləri ilə necə mübarizə aparacağını bilirlər. Hər üç-beş-səkkiz ildən bir görünən bu infeksiyanın yeni dalğası müşahidə olunur.
Mikoplazma pnevmoniyasının simptomları hansılardır?
Mikoplazma pnevmoniyasının inkubasiya dövrü 1 həftədən 4 həftəyə qədər, adətən 12-14 gün davam edə bilər. Xəstəlik adətən tədricən başlayır, lakin həm də orta ağır və ya kəskin ola bilər. Yetkinlərdə və uşaqlarda simptomlar çox da fərqlənmir və əsasən kəskin respirator virus infeksiyası (KRVİ) əlamətlərinə bənzəyir.
“Mikoplazma müxtəlif ağırlaşmalarla yanaşı, sepsis ilə ağır pnevmoniya və ölümcül olması baxımdan təhlükəlidir. O, həqiqətən KRVI kimi maskalanır, hətta yüngül formada diqqətdən kənarda qala bilər. Yəni, məsələn, bir iş yoldaşınız mikoplazma pnevmoniyasından çəkirsə, xəstəlik onda sadəcə öskürək və halsızlıqla müşahidə oluna bilər, başqa bir insan isə pnevmoniyaya tutula və ölə bilər. Bu vəziyyət olduqca mümkündür”, – tibb elmləri namizədi Aleksey Jito qeyd edib.
Uşaqlarda mikoplazma pnevmoniyası
Xəstəlik ümumiyyətlə simptomlarsız da baş verə bilər. Mikoplazma pnevmoniyası olan uşaqlarda yalnız yuxarı tənəffüs yolları təsirlənirsə, adətən KRVI-nin tipik simptomları görünür:
Boğaz ağrısı və halsızlıq;
Burun axması;
Temperaturun 37-38 dərəcəyə yüksəlməsi;
Ümumi zəiflik və əzələ ağrıları;
Quru öskürək;
Mədə və bağırsaqlarda mümkün problemlər (ürəkbulanma, qarın ağrısı, nəcis pozğunluqları).
Bu xəstəliyin xüsusi simptomları yoxdur. Xarakterik bir simptom 10-15 gün davam edən öskürəkdir. Simptomlar 2-7 gün ərzində şiddətini artıraraq, sonra azalaraq keçə bilər. Eyni zamanda, xəstə yoluxucu olaraq qalır, buna görə də tam müalicədən keçməli və yalnız sağaldıqdan sonra əvvəlki sosial əlaqələr bərpa edilməlidir.
Pediatr Oksana Murzinanın sözlərinə görə, mikoplazma pnevmoniyası adətən yüksək hərarət və paroksismal obsesiv öskürək ilə başlayır, öskürək xüsusi antibiotiklər, bəlğəmgətiricilər və bronxodilatatorlarla müalicə edilməzsə, xəstəyə çox uzun müddət əzab verə bilər.
“Heç bir halda özünüzü təkbaşına müalicə etməməlisiniz, həkimə müraciət etmək və mikoplazma üçün testlərdən keçmək vacibdir. Bu pnevmoniya öz-özünə keçmir, sirop və bitkilərlə müalicə edilə bilməz!”, – pediatr vurğulayıb.
Yetkinlərdə mikoplazma pnevmoniyası
Yetkinlərdə mikoplazma pnevmoniyasının simptomlarına faringit və laringit kimi yuxarı tənəffüs yollarının infeksiyaları daxildir. Xəstələrdə burun tıxanması, boğazda quruluq və səsin batması müşahidə edilə bilər. Ümumi vəziyyət pisləşdikdə, bədən hərarəti yüksəlir və tərləmə olur. Mikoplazma pnevmoniyası ilə öskürək uzun müddət, adətən 10-15 gün davam edir. Çox ağır və zəif ola bilər, az miqdarda bəlğəm çıxarılır və xroniki hala da keçə bilir, bu halda öskürək 4-6 həftə davam edir. Nadir hallarda pnevmoniya dəri səpgilərinə, əzələ ağrısına, mədə pozğunluğuna, yuxunun pozulmasına, baş ağrılarına və uyuşmalara səbəb ola bilər. Bəzi hallarda mikoplazma pnevmoniyası xroniki obstruktiv ağciyər xəstəlikləri olan xəstələrdə fibrinoz və ya eksudativ plevrit və obstruktiv sindromun pisləşməsinə səbəb olur.
Adətən mikoplazma pnevmoniyasının simptomları 7-10 gündən sonra öz-özünə yox olur, lakin ikinci infeksiya baş verdikdə, pnevmoniyanın qarışıq forması inkişaf edə bilər. Miyelit, ensefalit, meningit və başqaları kimi ağırlaşmalar da mümkündür.
Mikoplazma pnevmoniyası və COVİD-19 ilə necə əlaqəlidir?
Xəstəliyin indiki epidemiyası karantinin ləğvinin nəticəsidir. Səbəbi odur ki, COVID-19-la mübarizəyə qarşı görülən tədbirlər mövsümi infeksiyaların həmişə olduğu kimi, yayılmasına imkan vermədi. Nəticədə insanların immuniteti zəifləyib və müəyyən mənada zərərli mikroorqanizmlərlə necə mübarizə aparmağı unudublar. Ümumiyyətlə, həyat normallaşdıqdan sonra immun sisteminə qaytarılmalı olduğumuz borc anlayışı formalaşdı.
Mikoplazma nə qədər təhlükəlidir?
Mediada bu infeksiya haqqında yazılan başlıqlara baxmayaraq, həkimlər yekdilliklə mikoplazma infeksiyasının yüngül tənəffüs xəstəlikləri kateqoriyasına aid olduğunu təsdiqləyirlər. Bədən sağlam vəziyyətdədirsə və ciddi müşayiət olunan xəstəliklər yoxdursa, mikoplazma pnevmoniyasına yoluxduqda, bədən onu özü aradan qaldıra bilər, adi bir burun axıntısı kimi. Ancaq bədən zəifləsə, ağır pnevmoniya şəklində ağırlaşmalar inkişaf edə bilər. Mikoplazma böyrəklərə və beyinə də zərər verə bilər. Təbii ki, bu infeksiyaya laqeyd qalmaq olmaz, buna görə həkimə müraciət etməyi gecikdirməyin.
Pnevmoniya inkişaf edirmi?
Mikoplazma pnevmoniyası patogeninin adı aldadıcı ola bilər, çünki o, adətən yalnız yuxarı tənəffüs yollarının infeksiyasına səbəb olur və bu, əksər hallarda traxeobronxit kimi özünü göstərir. Pnevmoniyanın inkişafı daha ciddi bir vəziyyətdir və daha az yayılıb. Əvvəldə qeyd edildiyi kimi, mikoplazma infeksiyası tənəffüs yollarının zədələnməsi, boğaz ağrısı, öskürək və qızdırma da daxil olmaqla digər kəskin respirator xəstəliklərlə eyni simptomlarla özünü göstərir. Bununla belə, bütün bu simptomlar klassik pnevmoniya hallarında olduğu kimi kəskin və aşkar deyil.
Yenidən xəstələnmək mümkündürmü?
Uşaqların immun sistemi hələ tam formalaşmadığı üçün daha tez-tez xəstələnirlər. Həyatımız boyu biz fərqinə varmadan bir neçə dəfə mikoplazmaya yoluxa bilərik. Bu o deməkdir ki, infeksiyadan bir daha xəstələnməyəcəyimizə dair heç bir zəmanət yoxdur.
Mikoplazma pnevmoniyasını necə müalicə etmək olar?
Mikoplazma infeksiyaları adətən müalicəyə yaxşı cavab verir. Bu məqsədlə əksər hallarda müsbət nəticə verən antibiotiklərdən istifadə edilir. Bununla belə, COVİD-19 pandemiyası zamanı antibiotiklərin kütləvi istifadəsini nəzərə alsaq, mikoplazmanın onların bəzilərinə qarşı müqavimət göstərməsi mümkündür.
Yeri gəlmişkən, bəzi ekspertlərin fikrincə, Çində mikoplazma pnevmoniyasının geniş və ağır formada yayılması, antibiotiklərin nəzarətsiz istifadəsi nəticəsində yarana bilər ki, bu da mikoplazmanın ştammlarının müqavimətinin formalaşmasına səbəb olub. Xoşbəxtlikdən, mikobakteriyaları bir neçə növ antibiotiklə müalicə etmək olar. Biri təsir etmirsə, başqa bir dərman seçə bilərsiniz.
Mikoplazma infeksiyasının profilaktikası
Mikoplazma tənəffüs yolları infeksiyasının qarşısını almaq üçün qrip və KRVI epidemiyaları zamanı istifadə olunan qaydalara riayət etmək lazımdır.
İnsanların çox olduğu yerləri ziyarət etməkdən çəkinin.
Yoluxmuş insanlarla təmasda olmayın.
Birdəfəlik maskalar taxın.
Gigiyena standartlarına riayət edin.
Gündəlik rejimə riayət edin.
Düzgün və balanslı yeyin.
Otağı havalandırın və təmiz havada gəzin.
