2024-cü ildə Yer kürəsinin qlobal orta temperaturu sənayedən əvvəlki dövrün (1850-1900) orta göstəricisini 1,5 °C-dən çox aşdı. Bu, iqlim dəyişikliyi sahəsində kritik bir həddin pozulduğunu və bəşəriyyətin təhlükəli ərazilərə doğru irəlilədiyini göstərən ilk rəsmi qeydiyyatdır. Məlumat beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən aparılan müstəqil temperatur ölçmələri əsasında əldə olunub və qlobal istiləşmənin sürətlənməsini təsdiqləyən mühüm göstəricidir.
2024-cü ildə Yer kürəsinin orta temperaturu 1,55 °C-ə çataraq, 2023-cü ilin rekord istilik göstəricilərini aşdı. Bu, son iki ilin iqlim sistemində əhəmiyyətli dəyişikliklərə işarə etdiyini göstərir. Alimlər hazırda bu artımın müvəqqəti miqyaslı bir sıçrayış, yoxsa uzunmüddətli bir tendensiyanın başlanğıcı olduğunu araşdırırlar.
2015-ci ildə imzalanmış Paris İqlim Sazişi çərçivəsində 200-dən çox ölkə qlobal istiləşməni 1,5 °C ilə məhdudlaşdırmaq barədə razılığa gəlmişdi. Bununla belə, qalıq yanacaqlardan karbon emissiyaları rekord səviyyəyə çataraq, iqlim hədəflərinə çatmağı çətinləşdirir. BMT-nin baş katibi Antonio Quterreş bildirib ki, 1,5 dərəcə həddinin pozulması uzunmüddətli məqsədlərdən imtina demək deyil, əksinə, daha qətiyyətli tədbirlər görməyi tələb edir.
İqlim alimləri bildirirlər ki, 1,5 °C həddi sadəcə siyasi bir hədəfdir və istiləşmənin bu göstəricidən yuxarı çıxması bir an içində fəlakət yaratmayacaq. Bununla belə, istilik artımının hər bir dərəcəsi ekosistemlər, dəniz səviyyəsi, təbii fəlakətlər və həssas cəmiyyətlər üzərində ciddi təsirlər yarada bilər. Təbiəti Mühafizə Qrupunun baş alimi Katharine Hayhoe qeyd edir ki, biz hələ də 1,3 °C orta istilik dünyasında yaşayırıq. Lakin Yer kürəsinin iqlim sistemində toplanan istilik okeanlara, quruya və buzlara yayılır, bu isə qlobal istiləşmənin fəlakətli təsirlərinin qaçılmaz olduğunu göstərir.
Yer kürəsinin ilk dəfə 1,5 °C həddini pozması bəşəriyyət üçün həm elmi, həm də sosial siqnaldır. Alimlər və siyasətçilər bu dönüş nöqtəsini iqlim tədbirlərini sürətləndirmək üçün son çağırış kimi qəbul etməlidirlər.
