“İrəvandakı bəzi siyasətçilər Rusiyanın Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşmasına kömək etmək səylərindən şikayətlənir, 2020-2022-ci illərdə ən yüksək səviyyədə üçtərəfli sazişlərin effektiv olmamasından danışırlar. Bu məsələlərə aydınlıq gətirməyi zəruri hesab edirik”.
Bu barədə Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarovanın Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşması prosesi ilə bağlı şərhində deyilir.
“Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin 10 noyabr 2020-ci il, 11 yanvar və 26 noyabr 2021-ci il, 31 oktyabr 2022-ci il tarixli bəyanatlarından ibarət üçtərəfli sazişlər toplusu Bakı və İrəvan arasında barışıq üçün alternativi olmayan “yol xəritəsi”dir. Bu, Ermənistan-Azərbaycan normallaşmasının bütün əsas sahələrini əhatə edir: iqtisadi və nəqliyyat əlaqələrinin açıqlaması, Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin delimitasiyası, sülh müqaviləsinin bağlanması və ictimaiyyət nümayəndələri ilə ekspert dairələri arasında dialoqun inkişaf etdirilməsi. Bu müqavilələr qüvvədə qalır, tərəflərdən heç biri imzasını geri götürməyib.
Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin olmamasını nəzərə alaraq, biz bu mühüm sənədləri inkar etmək cəhdlərini son dərəcə təhlükəli hesab edirik. Belə bir addım qaçılmaz olaraq, ilk növbədə Ermənistanın özü üçün ciddi risklərlə nəticələnəcək. Qərb “vasitəçiləri”nin köməyi ilə bu çağırışlara cavab vermək mümkün olmayacaq. ABŞ və Aİ Rusiyadan fərqli olaraq Ermənistana və Cənubi Qafqazın digər dövlətlərinə sülh və sabitlik gətirməyə çalışmırlar. Onların vəzifəsi tamam başqadır – bizi və digər regional oyunçuları sıxışdırıb çıxarmaq, Balkanlar, Yaxın Şərq və Ukraynanın ardından yeni gərginlik mənbəyi yaratmaq.
İrəvanın bir sıra hərəkətlərini qeyd etməyə bilmərik. Məhz buna görə də üçtərəfli razılaşmaları tam yerinə yetirmək mümkün olmayıb. Erməni tərəfinin üçtərəfli razılaşmaları pozaraq Qarabağa silah tədarükü üçün Laçın dəhlizindən istifadə etməsi və İrəvanın bu ilin sentyabrında toqquşmalara başlıca səbəb olan erməni silahlı birləşmələrinin bölgədən tam çıxarılmasını təmin etmək istəməməsi də öz mənfi təsirini göstərib.
Nəqliyyat kommunikasiyalarının açılması məsələsində məhz İrəvanın səylərilə baş nazir müavinlərinin həmsədrlik etdiyi Üçtərəfli İşçi Qrupu vasitəsilə zaman-zaman konkret razılaşmalara çıxış dondurulub. Xüsusilə, Ermənistan tərəfi 10 noyabr 2020-ci il tarixli yüksək səviyyəli bəyanatın 9-cu bəndinin müddəalarına əməl etməkdən imtina edərək, uzun müddətdir ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında dəmir yolu əlaqəsinin bərpası üzrə işlərin başlanmasına mane olur.
Bakı və İrəvan arasında əsirlərin mübadiləsi və Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin delimitasiyası üzrə Komissiyanın reqlamentinin razılaşdırılmasına dair son hadisələrin əhəmiyyətinə baxmayaraq, üç liderin 2021-ci ilin noyabrında razılaşdığı, Rusiyanın məsləhətçi yardımı ilə real delimitasiya işləri hələ də işə salınmayıb. Ermənistan tərəfi Aİ missiyasını respublikaya dəvət etmək naminə KTMT-nin sərhəd zonalarında vəziyyətin sabitləşdirilməsi mexanizmlərindən imtina edib.
Deməli, yüksək səviyyəli liderlərin yuxarıda qeyd olunan qərarlarının icrasının dayandırılması bəzilərinin iddia etdiyi kimi Moskvanın siyasətinin deyil, birbaşa İrəvanın hərəkətlərinin qeyri-ardıcıllığının nəticəsidir.
Bu çətin vəziyyətdən çıxış yolu göz qabağındadır – Rusiya tərəfinin aktuallığı və faydalılığı dəfələrlə sübut edilmiş bütün lazımi yardımı göstərməyə hazır olduğu üçtərəfli sazişlərin icrasına qayıtmaq. Biz Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh müqaviləsi üzrə danışıqların növbəti raundunun yaxın vaxtlarda Rusiyada təşkil edilməsi təklifimizi təsdiq edirik”, – sənəddə bildirilir.
