Çardaq, söhbətgah, dam örtüyü bunlar adətən həyətlərdə, bağlarda, parklar üçün nəzərdə tutulsa da Azərbaycanda bu məkanlarla yanaşı, bu sadalananlar qəbiristanlıqlıqlarda da istifadə edilir.
Dünyanın bir çox yerində bununla bağlı müəyyən olunan standartlara riayət olunsa da Azərbaycanda hələki bununla bağlı nə sərt nəzarət var, nə də vətəndaşlar könüllü şəkildə bu israfdan çəkinirlər.
Vəfat edən şəxslərin yaxınları sanki bir-biri ilə bəhsə girərək, qəbiristanlıqda minlərlə pulu israf edirlər. Bəzən məzar daşlarının, heykəllərin qəbiristanlıqda inşa edilən çardaqların qiyməti ev qiymətindən də baha olur.
Bu pula isə hansısa ağır xəstəlikdən əziyyət çəkən və ya imkanı zəif olan insanlara yardım etmək olar.
Belə olduğu halda həmin vəfat edən şəxsin ruhuna daha çox rəhmət oxutdurmaq olar.
Dəbdəbəli məzar daşları, çardaqlar bəzən ölü yaxınının borclanmasına gətirib çıxarır.
Bəs görəsən qəbiristanlıqlarda belə dəbdəbə yaratmağın İslam dini ilə əlaqəsi varmı?
Məsələ ilə bağlı sualları cavablayan Milli Məclisin deputatı Ceyhun Məmmədov deyib ki, dəfələrlə qaldırılmasına baxmayaraq, bu gün də bu məsələ aktualdır.
“İnsanlarımız yas mərasimlərində, qəbiristanlıqlarda israfa yol verirlər. Dəbdəbəli məzar daşları, bəzən heykəllər qoyurlar. Hesab edirəm ki, bunun İslamla, bizim dinimizlə heç bir əlaqəsi yoxdur, bu sadəcə insanların özünün təşəbbüsüdür”.
Belə israfçılığın qarşısının alınması üçün 2 yol var:
“Birinci insanlar özləri anlayaraq belə israfçılığa son qoymalıdırlar, amma görünən odur ki, vətəndaşlar buna getməyə hazır deyil. İkincisi isə hüquqi-normativ akt yaradaraq biz bu prosesi tənzimləyə bilərik. Normativ akt vasitəsilə belə addımların atılması məsələsi nəzərdən keçirilə bilər. Biz bunun üçün müəyyən işləri görə bilərik. Qeyd etdiyim məqam və nüans nəzərə alınmalıdır. Bu məsələnin bizim dinimizlə əlaqəsi yoxdur, din israfçılığa qarşıdır”.
İlahiyyatçı Elşad Miri deyib ki, məzarların üzərində heykəl ucaldılması, sinə daşı qoyulması və s. kimi məsələlərin İslam dini ilə əlaqəsi yoxdu.
“İslamın yeganə mənbəyi Qurani Kərimdir və Quran da insanların ölüm, dəfn kimi məsələlərlə bağlı deyil, əsasən düzgün yaşamaları, dürüst yaşamaları, ətrafdakı insanlara qarşı yaxşı olmaları, saleh əməllərini əsas alır. Digər məsələlər adətlərlə bağlıdır, bu məsələyə İslam dini qarışmır. İslam dinini 6-cı əsrdə gəlmiş bir din qəbul etsək, həmin dövrdən əvvəl də insanlar öz yaxınlarını necə dəfn edirdilərsə, İslamdan sonra da eyni davam etdirilib. Yəni xüsusi bir adət-ənənə gətirilməyib, qanunlar qoyulmayıb. Bu gün bəzi ölkələrdə vəfat edən şəxsin nəşini yandırmaq kimi bir adət var, ona heç kimin qarışa bilmədiyi kimi buna da qarışa bilməz”.
“Amma buna biz başqa tərəfdən baxa bilərik” – deyə E.Miri əlavə edib:
“Bu gün baxdığımızda görürük ki, yas mərasimlərində, qəbiristanlıqlarda edilənlər israfçılıqdır. Bunun nə vəfat şəxsə, nə də yaxınlarına heç bir faydası yoxdur. Bu olanlar sadəcə insanların bir-birini qınamasından, yaxud da “qonşudan geri qalmamaq” prinsipindən qaynaqlanan məsələlərdir. Yenə deyirəm, bunun İslam dininə, Qurani Kərimə heç bir aidiyyatı yoxdu”.
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Dini və milli tolerantlıq, millətlərarası münasibətlərin inkişaf etdirilməsi” mövzusunda hazırlanmışdır.
