Mövsüm ərzində, aprel ayından başlayaraq, 34 nəfər gürzə sancması səbəbindən 1 saylı Kliniki Tibbi Mərkəzin Toksikoloji mərkəzinə çatdırılıb. Bunlar təkcə Bakıdan deyil, rayonlardan – Hacıqabul, Şirvan, Bərdə, Yevlax, Kürdəmir, Tovuz, Şamaxı, Gədəbəydən olan xəstələrdir. Zərərçəkənlər arasında olan səkkiz uşaqdan üçü hələ də xəstəxanadadır. Onlardan birinin vəziyyəti ağırdır. Ölüm halları baş verməyib. Ötən ilin eyni dövründə 40 müraciət qeydə alınmışdı.
Bunu açıqlamasında Azərbaycanın Baş toksikoloqu, 1 saylı Kliniki Tibbi Mərkəzin Toksikologiya şöbəsinin müdiri Azər Maqsudov deyib.
Onun sözlərinə görə, sözügedən uşaqla bağlı vəziyyət nəzarət altındadır, orqanizmin zəhərlənməyə adekvat reaksiyası davam edir, müalicəyə vaxt tələb olunur. Həkim qeyd edib ki, gürzə aşağı ətrafı sancıb və indi zərərçəkmişin boğazına qədər bütün döş qəfəsi nahiyəsində ödem müşahidə edilir. Sistemlərdən istifadə edərək, qanı təmizlənir. Adətən, bu, müsbət nəticə verir.
“Məsələ burasındadır ki, uşaqlar və yaşlılar zəhərli ilanların sancmalarını hamıdan pis keçirirlər. Onların sağalma müddəti də uzun çəkir. Səbəb uşaqlarda immunitetin hələ tam formalaşmaması, yaşlılarda isə zəif olmasıdır. Kiçik xəstəmizdə müşahidə olunan ağırlaşmalar bununla əlaqədardır”, – toksikoloq qeyd edib.
Həkim yayın yeni başladığını, gürzə sancmasının pik həddinin iyulun ortalarında – avqustun əvvəlində müşahidə olunacağını deyir:
“Buna görə də, həm Bakıdan, ətraf ərazilərdən və eləcə də, rayonlardan olan xəstələrin sayının artacağını gözləyirik. Adətən, gürzə sancmasından sonra iki saat ərzində xəstə ən yaxın xəstəxanaya çatdırılır. Belə olan halda onu Bakıdakı Toksikologiya mərkəzinə aparmağa ehtiyac yoxdur. Ancaq xəstənin səhiyyə müəssisəsinə çatdırılması gecikibsə və ya həmin şəxs uşaq və ya yaşlıdırsa, yaxud xəstəxanada ilan zəhərini zərərsizləşdirən zərdablar yoxdursa, xəstə xəstəxanaya gec çatdırıldığı üçün onun vəziyyəti kəskin pisləşibsə, bu zaman onu bizim Mərkəzə gətirirlər. Respublikada gürzə sancmasının ən çox müşahidə edildiyi rayonlar Yevlax, Bərdə və Kürdəmir hesab olunur. Ən çox cağırış bu ərazilərdən daxil olur.
Qəbələ, Şamaxı, Hacıqabul və Şirvan sakinləri də riskli bölgələrdir. Hazırda şöbəmiz zərdablarla tam təmin olunub. Əldə olunan məlumata görə, onlar mərkəzi rayon xəstəxanalarında da mövcuddur. Fevral ayından bu mövzunu qaldırmışdıq. Bununla əlaqədar kənd və qəsəbə tibb məntəqələri mərkəzi rayon xəstəxanaları ilə əlaqə saxlamalıdır”.
A.Maqsudov evə buraxıldıqdan sonra gürzə sancmasının zərərçəkənin orqanizmində hansı dəyişiklikləri törətməsi ilə bağlı sualı cavablandırıb.
O qeyd edib ki, ilan sancan xəstələrin DNT-sində bu barədə məlumat saxlanılır:
“Ancaq adi həyatda xəstələr bunu hiss etmirlər – məsələn, əzələ reaksiyaları baxımından problem yaranmır. Yeganə istisna kimi, orqanizm hələ tam bərpa olunmadığına görə, zəhərin təsiri immunitet sistemini zəiflətməsini göstərmək olar. Bu dövrdə KRVX (kəskin respirator virus xəstəliyi) və ya qripə tutulma riski artır”.
Bununla yanaşı, həkim vurğulayıb ki, ilan dişlədikdən sonra insanda anticisimlər meydana gəlmir, yəni təkrar olaraq zəhərli ilan sancmasından eynilə əziyyət çəkəcək və bədənin reaksiyası daha zəif olmayacaq.
A.Maqsudov bildirib ki, son vaxtlar insanlar iqlim dəyişikliyinə görə zəhərli ilanların daha da çoxaldığını düşünür:
“İlanların sayı çoxalmayıb, sadəcə, biz onları daha tez-tez görməyə başlamışıq. Bu, sürünənlərin fəallaşması ilə əlaqədardır. Fakt budur ki, evlərin tikilməsi və sökülməsi, meşələrin qırılması, əkinçilik işləri ilə əlaqədar təbiət ərazilərinin mənimsənilməsi nəticəsində ilanlar həyat fəaliyyətlərini davam etdirmək üçün yaşayış yerlərini dəyişdirməyə, sakit guşələr axtarmağa məcbur olurlar. Bakının mərkəzində ilan görürlər. Onlar haradan peyda oldular? Sökülən evlərin zirzəmilərindən. Binaların bünövrəsi qazılanda hamısı üzə çıxır. Bu, bir istila deyil, həmin halı yerdəyişmə adlandırmaq olar. İlanların ölkəmizdə yaşayan dəniz növləri, əsasən, toksik olmur”.
Respublikada rast gəlinən zəhərli ilanların sancması hallarının ayrıca qeydə alınıb-alınmaması ilə əlaqədar suala toksikoloq mənfi cavab verib: “Rusiya Federasiyası ilə sərhəddə olan ərazilər istisna olmaqla, ölkəmizdə zəhərli ilanlara praktiki olaraq rast gəlinmir. Sakinlər əsas etibarilə gürzə sancmasından əziyyət çəkirlər”.
Toksikoloq gürzə qarşınıza çıxdığı halda nə etməli olduğunuzla bağlı tövsiyələrini verib:
“Onunla əlaqəyə getməyə ehtiyac yoxdur. İlana yaxınlaşmaq olmaz. Elə insanlar var ki, onu tutmaq, toxunmaq istəyir. İlan, əslində, aqressiya göstərmir, o, təbii olaraq, özünü qorumaq istəyir. İlanın bir sancmasında zəhərin dozası o qədər böyükdür ki, bu, eyni anda üç insanı öldürə bilər. Bununla yanaşı, ilan sancması zamanı təşvişə düşməməyə çağırıram. Əsasən, sancma yuxarı və ya aşağı ətraflara düşür. Həyat üçün ən təhlükəli baş və boyundakı dişləmələrdir, çünki bu nahiyələrdə beyinlə əlaqəli damarlar var. Bu vəziyyətdə zəhərlənmə sürətlə gedir.
Gürzə sancması zamanı ən yaxın tibb mərkəzinə getmək və ya təcili yardım çağırmaq üçün iki saat vaxt var. Bakıda və respublikanın rayonlarındakı bütün təcili yardım stansiyalarında ilan dişləməsi üçün pulsuz zərdab var. Onların tətbiqi yalnız həkim nəzarəti altında mümkündür. Əgər fəsadlar olarsa, xəstə toksiki mərkəzə müraciət edir”.
