Uydurma tibbi prosedurdan əvvəl bir insana bunun ağrılı olduğunu göstərsəniz, o, özünütəlqin səbəbindən narahatlıq duya bilər.
Bunu nəticələri “Communications Psychology” (Commun. psychol.) jurnalında dərc edilmiş təcrübə ortaya çıxarıb.
Qeyri-effektiv dərman qəbul edərkən və ya prosedurlardan keçərkən özünütəlqin həqiqi yaxşılaşmaya səbəb ola bilər – bu plasebo effekti kimi tanınır. Lakin əks fenomen də mövcuddur: nosebo effekti. Bu halda insan terapiya səbəbindən vəziyyətinin pisləşməsi ilə qarşılaşa bilər. Yeni araşdırmada bu, kəmiyyətcə qiymətləndirilib.
Yeni təcrübədə sınananlara ağrıları artıra biləcək bir prosedurdan keçəcəkləri bildirilib. Dəriyə bitişik vəziyyətdə qızdırılan plitəsi olan qurğu ilə qrup “terapiyası” keçirilib: prosedur bir iştirakçıda aparılarkən, digəri onu müşahidə edib. Elm adamları boşqabın temperaturunu gizlincə artıraraq proseduru ilk şəxs üçün ağrılı edib.
Sonra prosedur digər iştirakçılara növbə ilə həyata keçirilib, hər biri əvvəlcə müşahidəçi, daha sonra isə nümayişçi olub. Plitənin qızması yalnız birinci pasiyent üçün artırılıb. Lakin plitələri qaynar olmayan iştirakçılar da prosedur zamanı ağrıları bildiriblər. Bu o deməkdir ki, onlardan yalnız birincisinin həqiqətən ağrılı prosedurdan keçməsinə baxmayaraq, ağrı ilk nümayişçidən sonuncuya qədər zəncirvari çəkildə ötürülüb.
Nəticələr onu göstərir ki, müalicə prosedurunda başqa bir insanın ağrısını müşahidə etmək müşahidəçi üçün narahatlıqla sonuclana bilər.
Alimlər nümayişçilərin və müşahidəçilərin fizioloji reaksiyasını da qeydə alıblar. Bunun üçün onlar barmaqlarının ucunda olan tər vəzilərinin fəaliyyətini, eləcə də üz əzələlərinin gərginliyini dəyərləndiriblər. Göstəricilər iştirakçıların uydurma prosedurda ağrı duyduğunu təsdiqləyib. Bundan başqa, iştirakçıların fizioloji reaksiyaları nə qədər oxşardırsa, onların ağrı haqqında şəxsi qiymətləndirmələri də bir o qədər yaxın idi.
“Bu o deməkdir ki, nosebo effekti təkcə psixoloji deyil, həm də bədəndə ağrı hissinə təsir edən real dəyişikliklərə səbəb ola bilər”, – müəlliflər vurğulayıblar.
Araşdırmaçılar əlavə ediblər ki, ənənəvi olaraq müalicə zamanı sosial qrup dəstəyi yararlı olsa da, yeni əldə olunmuş məlumatlar başqalarının mənfi təcrübələrinə məruz qalmağın ağrıları daha da pisləşdirə biləcəyinə dəlalət edir. Bunu sübut etmək üçün daha çox araşdırmaya ehtiyac var. Ağrılı müalicədən öncə gözləntilər və faktiki hisslər arasındakı əlaqəni öyrənməyə daha çox diqqət yetirmək də vacibdir.
