İnsan beyninə mini-kompüter yerləşdirib və bu, bəşər tarixində ilk dəfə ABŞ-da baş verib. Əməliyyat fəsadsız keçib, xəstənin adı açıqlanmayıb. Xəstənin tibbi eksperimentdə könüllü iştirak etdiyi deyilir. Sadəcə o məlumdur ki, könüllü iflicdir və həkimlər söz veriblər ki, onun beyninə kompüter qurğusu yerləşdirilməsi nəticəsində o, əzalarını idarə edə biləcək, daha dəqiq desək, tam yeriyə və əvvəlki kimi yaşaya biləcək.
Təcrübə iştirakçısının ayağa qalxa bilib-bilmədiyi hələ məlum deyil, lakin çip artıq yerləşdirilib. Məlumdur ki, insan beyninə quraşdırmaq üçün nəzərdə tutulan bu cihazın istehsalçısı İlon Maska məxsus “Neuralink” neyrotexnologiya şirkətidir.
Əməliyyatla bağlı fikirlərini Mask mikrobloqunda paylaşıb.
“Bu xidmətin ilk istifadəçiləri bədən üzvlərinə nəzarəti itirmiş insanlar olacaq. Çipləri sınaqdan keçirmək üçün könüllülərin işə götürülməsinə 2023-cü ilin sentyabrında başlanılıb. Onurğa beyninin zədələnməsi və ya amiotrofik lateral skleroz səbəbiylə qolları və ayaqları iflic olanları axtarırdıq. Testlər zamanı xəstələrə neyron interfeys – düşüncə gücü ilə xarici cihazları idarə etmək üçün mikroçip implantasiya edilir”, – İlon Mask qeyd edib.
Məşhur milyarderin sözlərinə görə, bu müalicəni insanlar üzərində sınaqdan keçirməzdən əvvəl 6 il ərzində heyvanlar üzərində araşdırmalar aparılıb. Təcrübənin niyyətinin xoş olduğu bildirilir – sınaq iştirakçısının sağlamlığını bərpa etmək. Ancaq unutmamalıyıq ki, Maskın bütün texnologiyaları iki tərəflidir. Rusiya mediasının yazdığına görə, onun “rabitə peykləri” Şimal-Şərq Hərbi Dairəsi zonasında Rusiya hədəflərinə yönəlmiş hücumların raket sistemlərinə rəhbərlik edir.
Əgər çip könüllülərdə qalsa və imkanları məhdud olan şəxsin imkanlarını artırsa, o zaman oxşar çiplərin hərbi qulluqçular və kəşfiyyatçılara yerləşdirilməsinə nə mane olacaq? Başqa sözlə desək, insanları döyüş məqsədləri üçün robota çevirmək.
Rusiya Mülki Aviasiya Mərkəzi Klinik Xəstəxanasının İnformasiya Təhlükəsizliyi və Texniki Mühafizə Vasitələri şöbəsinin müdiri Aleksey Şuçkin “Azad Press”ə bu təhlükə barədə danışıb.
“Eksperimentdə iştirak edənlərin yeriyib-yeriməyəcəkləri bəlli deyil, lakin onlar düşüncə gücü ilə kompüter klaviaturasını və siçanı idarə edə biləcəklər. Maskın başladığı təcrübənin minimum vəzifəsi budur. Xarici cihazları düşüncə gücü ilə idarə etmək üçün neyron interfeyslər, şübhəsiz faydalılığına və tədricən həyata keçirilməsinin labüdlüyü özü ilə birlikdə təhlükələr də daşıyır.
Bunlardan birincisi: bütün xəstələr onlara nə ediləcəyini və kimə çevriləcəyini aydın başa düşürlərmi? İnsan beyninə quraşdırılmış cihazdan tamamilə asılı olur. Aydındır ki, şəxsi və intim məlumatların məxfiliyindən söhbət gedə bilməz, amma əsas məsələ bu deyil. Kənar şəxslərin belə bir insanın davranışını proqramlaşdırmadığına, hətta şəxsi yaddaşındakı məlumatları dəyişdirməyə başlamayacağına dair heç bir zəmanət yoxdur.
Üçüncü məsələ banal sertifikatlaşdırma və texnologiyanın qorunmasıdır. Təəssüf ki, bir məhsul istehsal olunursa, onun saxtalarının da istehsal olunması qaçılmazdır. Bəzilərinə dələduzlar əməliyyatlar həyata keçirəcək və bunun necə bitəcəyi bilinmir, amma o aydındır ki, yaxşı bir şey gözlənilmir. Süni intellekt də ən yaxşı niyyətlə yaradılıb və indi bütün gücü ilə kriminal aləmə xidmət edir”, – Aleksey Şuçkin müsahibəsində vurğulayıb.
Müvafiq olaraq, dördüncü və ən vacib məqam kimi, ekspert vətəndaşları beyin mikroçiplərinin implantasiyasından qorumağa imkan verən qanunvericilik bazasının mövcudluğunu vurğulayıb:
“Beyinə kompüter qurğusunun yerləşdirilməsi üçün pul ödəyən xəstə əməliyyat masasında ölməməlidir. İndi də insanlar klinikalarda sadə plastik əməliyyatdan belə ölürlər. Prosesi biz elə bir şəkildə təmin etməliyik ki, xəstə proqramçı tərəfindən verilən tapşırıqları itaətkarlıqla yerinə yetirəcək zombi və ya biorobota çevrilməsin”.
