Azərbaycan torpaqları işğal altında olduğu 30 ilə yaxın müddətdə bir neçə beynəlxalq şirkət Qarabağda qanunsuz fəaliyyət göstərib.
Ermənistan hökuməti 1999-cu ildən bir neçə xarici şirkəti Qarabağa investisiya yatırmağa sövq edib.
Bu şirkətlər müxtəlif sahələr – mədənçilik, tikinti, ağac emalı, telekommunikasiya və digər sahələr üzrə Qarabağda Azərbaycanın icazəsi olmadan fəaliyyət göstəriblər. Daha çox Böyük Britaniya, Fransa, İran, ABŞ, Rusiya, İsveçrə, Almaniya, Niderland və digər dövlətlərin şirkətləri işğal edilmiş ərazilərə investisiya yatıraraq Azərbaycanın sərvətlərini tam qanunsuz olaraq istismar ediblər. Ümumilikdə Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində 20-dən artıq ölkənin şirkəti qanunsuz fəaliyyət göstərib.
Təkcə son 10 ildə həmin şirkətlər tərəfindən Qarabağa 470 milyon dollar məbləğində qanunsuz investisiya qoyulub.
İşğal olunmuş ərazilərimizdə qeyri-qanuni hasilat işləri ilə məşğul olan, o cümlədən qızıl və digər metal filiz yataqlarını istismar edən, eləcə də nərə balığı və qara kürü, elektrik enerjisi istehsalı, qanunsuz saat satışı, bankçılıq fəaliyyəti ilə məşğul olan şirkətlər müəyyən edilərək barələrində məhkəmə qərarı əsasında vergi yoxlamasının keçirilməsi təmin edilib.
Vergi yoxlamalarının nəticələri və məhkəmə-mühasibatlıq ekspertizasının rəyinə əsasən ümumilikdə, 6 şirkətin 306 milyon 821 min manat məbləğində külli miqdarda gəlir əldə etməklə qanunsuz sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirməsinə əsaslı şübhələr müəyyən edilib.
Qanunsuz iqtisadi fəaliyyətlə məşğul olan 166 hüquqi şəxslə bağlı 35 dövlətə hüquqi tapşırıqlar göndərilib.
Qarabağda qanunsuz iqtisadi fəaliyyətlə məşğul olan bir neçə şirkətin adını isə müəyyənləşdirmək mümkün olub:
“Haik Watch and Jewelry Co”,
“Rodino Haskovo” JIC,
“Centro Ceibal”,
“Deccan Gold Mines Ltd”,
“Cosmote Romanian Mobile Telecommunications S.A”.
Bu adıçəkilən şirkətlərin rəhbərləri haqqında məlumatlar toplanaraq Azərbaycan Baş Prokurorluğunun Ağır cinayətlərə dair işlər üzrə istintaq idarəsində Cinayət Məcəlləsinin müvafiq maddələri ilə cinayət işi başlanıb, istintaq aparılır.
2020-ci ilin yekunlarına həsr olunmuş müşavirə zamanı Prezident İlham Əliyev bu şirkətlərə son xəbərdarlığı da etdi. Təbii sərvətlərimizi qanunsuz istismar edən bu şirkətlər təzminat ödəməsələr, bu məsələ beynəlxalq məhkəməyə gedəcək.
Qarabağda ən çox talanan təbii ehtiyatlarımızdan birincisi qızıl ehtiyatlarımız olub. Kəlbəcərin Ermənistanla sərhəd bölgələrindəki zəngin qızıl yataqları qanunsuz istismar edilib.
Ağdərə və Zəngilanda da qızıl yataqlarının talan edilməsi həyata keçirilib. Ermənilər tərəfindən talan edilən Vejnəli qızıl yatağı Zəngilan rayonu ərazisində yerləşir. Burada qızıl ehtiyatları 6,5 ton təşkil edir. Qara mis istehsalı ilə məşğul olan “Armenian Copper Proqramme” (ACP) QSC əldə edilmiş məhsulu Avropanın misəritmə zavodlarına göndərir.
“GF” firması Kuba şirkəti ilə Qarabağın qiymətli daşlarından istifadə etməklə kiçik suvenirlərin hazırlanması işlərinin başlanması üçün layihəyə 20 milyon dollar yatırılıb.
2002-ci ilin avqust ayında yaradılmış “Base Metals” MMC şirkəti uzun müddət Ağdərə rayonunun Qızılbulaq kəndindəki mis-qızıl mədənlərini işlədib.
Məlumata görə, Qızılbulaq yatağında qızıl ehtiyatı 13,5 ton təşkil edir. Mədəndən hər ay 12 min ton filiz çıxarılıb və saflaşdırma kombinatında emal edilib. Konsentrat Ermənistana aparılıb, orada təkrar emal olunduqdan sonra tərkibində qızıl olan mis Avropa bazarına çıxarılıb.
Bu şirkət Avstraliyanın “İnternational Base Metals Limited” şirkətinin törəmə müəssisəsidir və həmin ölkədə yaşayan erməni iş adamı tərəfindən qurulub. İşğal edilmiş ərazilərdə faydalı qazıntıların hasilatı ilə “Maneks və Valeks” adlı şirkət də məşğul olub.
İşğal edilmiş bölgələrdə qızıl ehtiyatlarından sonra ən çox talanan sərvətimiz meşələr olub.
Azad edilmiş ərazilərdə 1988-ci ildə meşə fondu 228 min hektar təşkil edirdi, 2020-ci ildə isə cəmi 174 min hektar. Yəni, 54 min hektar meşə fondu Ermənistan tərəfindən məhv edilib.
Qeyd edək ki, adı çəkilən şirkətlər Qarabağda qanunsuz fəaliyyətlə məşğul olan şirkətlərin yalnız bir hissəsidir.
